Papegaaienkruid, Amaranthus retroflexus
Papegaaienkruid
Amaranthus retroflexus
ENG: RED-ROOT AMARANTH FR: AMARANTE REFLECHIE DUI: ZURUCKGEBOGENER AMARANT
FAMILIE: AMARANTENFAMILIE OF AMARANTHACEA
Ook in deze familie: Melganzevoet (Chenopodium album), quinoa (Chenopodium Quinoa), spinazie (Spinacia oleracea), brave hendrik (chenopodium bonus henricus), zeebiet (Beta vulgaris subsp. maritima).
BESCHRIJVING:
20 tot 100 cm hoog wordende éénjarige plant
stengel is gegroefd, dicht behaard en aan de onderkant of voet een ietwat rode, kort behaarde stengel
bladeren zijn elliptisch, tot 15 cm lang en tot 7 cm breed
behaarde nerven aan de onderkant van het blad
de plant bloeit van juli tot oktober, met 2-3 mm grote wit tot groenachtige bloemen die in een pluim staan.
zaadjes zijn zwart tot donkerbruin, eivormig en niet groter dan 1,3 mm.
kan per plant duizenden zaden aanmaken.
EETBARE DELEN
Blad, zaad zijn de eetbare plantendelen.
INHOUDSSTOFFEN
Verschillende inhoudsstoffen, waaronder vitamine C, betacaroteen, verschillende essentiële eiwitten, calcium, ijzer, magnesium, zink.
Maar ook in mindere mate saponinen, nitraten, oxaalzuur (kunnen met koken verwijderd worden).
ECOLOGIE: WAAR TE VINDEN
Zeer algemeen voorkomende in landbouwgebieden, bermen, groeit op droge grond, langs wegen en spoorwegen, rivieroevers. Eveneens een pioniersplant, dus op omgewoelde grond.
Kan tegen extreme droogte (tot 1 m diepe wortel).
SMAAK
Spinazie-achtig, naar noten smakend.
ALGEMEEN
Azteken noemden Amaranth ‘het eten van de onsterfelijken’, of dat zo is zullen we wellicht nooit te weten komen, maar het is in ieder geval een ontzettend interessant geslacht van planten, waarvan zowel het zaad als de bladeren bruikbaar zijn. Het genus Amaranth, is een geslacht van meer dan 70 soorten, met als hoogst waarschijnlijke oorsprong centraal of Zuid-Amerika.
Vanuit deze familie zijn enkele soorten geselecteerd voor cultivatie, voor zowel de zaden als de bladeren, en eveneens voor de plant als tuinplant. Ze zijn allen op dezelfde manier bruikbaar en eetbaar. De voor zaden geselecteerde Amaranten, zijn A. cruentus en A. Hypochondriacus (beiden afkomstig van Mexico en Centraal-Amerika) en A. Caudatus, afkomstig van de zuidelijke Andes. Selecties voor het blad omvatten soorten als A.blitum, A.spinosus, and A.tricolor, die veelvuldig worden gegeten in China, Zuidoost Azië, Zuid-India, West Afrika en de Caraïben.
Zoals je kan zien groeit deze plant in zowel gematigde klimaten, als in tropische gebieden. Het is dan ook wat ze noemen een C4-plant, die in beide regio’s kan floreren. Het zijn voornamelijk de zaden die bekend zijn, en die je in de natuur- of bio-winkel kan kopen.
Amaranth, is een pseudograan, een soort die wordt gebruikt als tarwe, maar niet behoort tot de familie van de grassen. De oudste vondsten gaan tot bijna 8000 jaar terug in de tijd, waarbij in Argentinië zaden gevonden werden op een archeologische site, maar kent ook een lange geschiedenis in de verschillende delen van de wereld.
Zaden werden gevonden in ‘Uttar Pradesh’ op een archeologische site die 3000 jaar geleden werden achtergelaten, wat vragen doet rijzen over de oorsprong van deze plant.Twee mogelijke conclusies: Of de Amaranten kennen een oorsprong aan beide kanten van de oceaan, of er moet al een vorm van handel of reizen geweest zijn lang voordat we dat mogelijk achten.
Ondertussen kan je Amarant-achtigen in zo goed als elk deel van de wereld terugvinden, en wordt het wel eens omarmd als een plant van de toekomst, doordat het een heel hoge voedingswaarde heeft, en de eigenschap om in droge grond te groeien.In het wild komen komen in België en Nederland volgende soorten voor: basterdamarant (Amaranthus hybridus subsp. hybridus), franse amarant (Amaranthus hybridus subsp. bouchonii), kleine majer (Amaranthis blitum), Nerfamarant (Amaranthus blitoides), witte amarant (Amaranthus albus) en papegaaienkruid (Amaranthus retroflexus). Verder heb je ook verwildering uit gecultiveerde soorten, die mogelijks kunnen voorkomen. Hoewel er geen vermelding is van giftige soorten, kan aanwezigheid van oxaalzuur, saponinen en nitraten (in nitraatrijke gronden) problematisch zijn bij grote hoeveelheden, maar deze kunnen door het koken, en het kookvocht te verwijderen, geëlimineerd worden.
Papegaaienkruid is zeker een oude bekende bij de inheemse bevolking van Noord-Amerika, maar kan je ook nog terugvinden als bladgroente in Mexico, waar het verkocht wordt onder de naam ‘Quelite quintonil’.
Ook in Kerala, India, is er een gerecht ‘Thoran’, waarbij fijngesneden bladeren gegeten worden in combinatie met o.a. kokosnoot, chili, look en kurkuma.
In Australië vond ik papegaaienkruid op de markt, waar ze samen met melganzevoet verkocht werd.
Op de markt in Australië
Zaden van deze plant kunnen op dezelfde manier gegeten worden als de gecultiveerde varianten. Al bij al een ontzettend boeiende plant, die zeker een plaats verdient in ons wildpluk arsenaal.
IN DE KEUKEN
Bladeren kunnen gebruikt worden als spinazie, zaden als ‘graan’.
LOOKALIKES
Geen te vermelden gevaarlijke planten, Andere amarant-achtigen zijn op dezelfde manier te gebruiken.
VARIA
Doordat dit geen onderdeel is van de tarwesoorten, bevat papegaaienkruid en aanverwanten geen gluten. Het is daarom een dankbare vervanging voor graan voor vele mensen.
RECEPTEN
Keripik Bayam
Indonesische Amarant crackers, met bladeren van groene amarant. Dit kan je met verschillende soorten groene bladgroenten maken.
Ingrediënten
Amarant bladeren
250 gr rijstbloem
50 gr tapioca bloem
1 eiwit van een ei
1 el curcuma
4 tenen look
halve el koreanderpoeder
zout
(2 kemiri noten)
frituurolie
bouillon poeder
250-300ml water
Het recept
Was de bladeren en laat dep deze droog
meng alle kruiden en zout samen en hak ze zo fijn mogelijk
Maak een lopende deeg van rijstbloem, tapioca bloem en water en voeg alle ingredienten samen. Hoe dikker het deeg, hoe dikker de laag op je bladeren, je verkiest een ietwat lopende deeg (zoals bij tempura).
Voeg alle kruiden toe aan het deeg
Verwarm een pan met frituurolie, dop de bladeren een voor een in het deeg, en frituur ze nadien tot ze lichtbruin zien.
Dep ze hierna even af, zodat ze niet te olierijk zijn.
Smakelijk!
Cheera thoran
Een traditioneel recept uit Kerala, India
Ingrediënten
400 g amarant bladeren
1/2 kop geraspte kokosnoot
1 eetlepel rode chilipoeder
1 theelepel kurkuma
2 eetlepels kokosolie
8 kerriebladeren
1 middelgrote ui
6 tenen knoflook
1/2 theelepel komijn
2 groene (of rode) chilipepers
1 theelepel mosterdzaad
Het recept
Was de amarant onder koud stromend water en dep daarna droog. Hak het fijn op de snijplank en de gehakete blaadjes even aan de kant.
Doe de geraspte kokosnoot, komijnzaad, knoflook, kurkuma en rode chilipoeder in een blender en maal goed tot een pasta.
Verhit olie in een pan op middelhoog vuur en voeg mosterdzaad toe, samen met de kerrieblaadjes en groene pepers. Doe fijngesneden uien erbij en sauteer het mengsel een minuut.
Voeg nu de amarant en gemaakte pasta van kruiden toe. Dek de pan af met een deksel en laat 2 minuten koken.
Voeg een beetje water met zout en kokosolie toe en laat het geheel een paar minuten goed doorkoken. Schep het gerecht in een kom en serveer het warm met chapati’s!
