Gewone braam, Rubus fruticosus

Gewone braam

Rubus fruticosus

ENG: BLACKBERRY FR: RONCE COMMUNE OF MURIER SAUVAGE DUI: BROMBEERE

FAMILIE: ROZENFAMILIE OF ROSACEAE

Ook in deze familie: hondsroos (Rosa canina), moerasspirea (Filipendula ulmaria), bosaardbei (Fragaria vesca) en framboos (Rubus idaeus).

BESCHRIJVING:

1. meerjarige plant met stekels op takken

2. aan de onderkant van de bladeren zijn eveneens stekels

3. kan tot 3 m hoog klimmen

4. per bloem 5 witte tot roze bloemblaadjes

5. donkerrode tot zwarte vruchten aan de tweejarige stengels

EETBARE DELEN

Blad, vrucht en (jonge) stelen.

INHOUDSSTOFFEN

Blad: tannines, verschillende organische zuren als citroenzuur en appelzuur, flavonoïden, etherische olie en vitamine C.

Vrucht bevat koolhydraten (suikers), vitamine C, appelzuur en mineralen. 

ECOLOGIE: WAAR TE VINDEN

Groeit op zowat alle gronden en is zeer veel voorkomend in het noordelijk halfrond en gematigde klimaten. Na een eerste pioniersfase, waarbij kruidachtigen de bodem bedekken, is de braam een klassieke tweede of derdejaars struik, die het oppervlak langzaam aan overneemt. Hiertussen krijg je dan vaak de eerste bomen van een nieuw bos. Zijn deze volgroeid? Dan verdwijnen bramen meestal wanneer er te weinig licht door blad-oppervlak komt.

SMAAK

Blad is wrang, licht smakend naar kokos. De vruchten zijn zuur tot zoet.

ALGEMEEN

Bramen zijn de gemakkelijkst te plukken vruchten, en toch laten we ze elk jaar hangen.
Je vindt ze overal en met name aan zonnige kanten van het bos, of in stedelijke gebieden. Op zonnig terrein krijg je de lekkerst smakende bessen.

Vaak zie je bramen groeien in het bos, maar door een te weinig aan licht, krijg je hier zo goed als nooit rijpe vruchten aan. Je zoekt ze dus beter op open plekken waar doorheen de dag veel zonlicht aanwezig is.

Het is even zoeken voor je de juiste plekjes hebt, maar waar wij wonen, weten mijn ouders en ikzelf exact waar we naartoe moeten als het zover is. We plukken dan ineens tientallen kilo’s om in te vriezen en te verwerken in confituren. Heerlijk!

Bramen zijn het eerst rijp aan het einde van de stelen, waarna de vruchten langzaam afrijpen. De beste vruchten zijn bramen die bijna niet meer zuur smaken, maar zoet. Je laat ze soms dus beter een dagje langer hangen. Zijn ze rijp, dan vallen ze van de steel, het ideale moment om ze te oogsten.

Het is me al opgevallen dat als het enkele dagen slecht weer geweest is, bewolkt, regenachtig, dat de zoete smaak in de bessen iets minder aanwezig is, waardoor ik graag wacht op een paar zonnige dagen.

Oogst ze over het algemeen in augustus, dan zijn ze op hun best.

Naast de bessen zijn de bladeren eveneens bruikbaar. Jonge bladeren hebben een zurig, wrange tot kokos- en nootachtige smaak en zijn in de lente op hun best.

Verse en gedroogde bladeren kunnen gebruikt worden om sorbet te aromatiseren, of om infusies van te maken.

De jonge stelen van de eenjarige bramen, zijn sappig en mals, en kan je zo rechtstreeks opeten. Zijn ze te wrang of samentrekkend? Dan ben je iets te laat en moet je het volgend jaar nogmaals proberen. Een ideale survival food, gezien bramen overal te vinden zijn.

IN DE KEUKEN

Vruchten kunnen als fruit gebruikt worden in confituren, rauw gegeten worden, opgelegd op azijn, siropen, fruitleer, in taart verwerkt worden… Je hebt eindeloze mogelijkheden hiermee. 

Bladeren kunnen gebruikt worden als infusie, jonge stelen rauw of gebakken.

LOOKALIKES

Geen noemenswaardige soorten.

VARIA

Bramen hebben een hoge ecologische waarde. Nectar is een zeer belangrijke voedselbron voor bijen. Vruchten worden door verschillende vogelsoorten en zoogdieren zoals dassen en vossen. Herten eten bladeren, twijgen, vruchten en everzwijnen eten de vruchten en wortels. De dichte struiken zijn de ideale plek voor vogels om zich te nestelen, maar ook kleine zoogdieren als konijnen of veldmuizen gebruiken de bramen als onderdak. 

Het verhaal gaat dat de duivel bij zijn val uit de hemel in een braamstruik viel en deze daarom vervloekte. Dit gebeurde volgens de overlevering eind september, wat in het volksgeloof verklaart waarom braambessen vanaf die periode niet lekker meer zijn.

RECEPTEN

Bramen confituur

• Ingrediënten

  • een kom vol vers geplukte bramen

  • water

  • (rietsuiker)

• Het recept

  • Je kan de confituur op twee manieren maken. Zonder en met suiker.
    Zonder suiker kook je de bessen op met een scheutje water, en laat je dezen enkele minuten koken, tot als het een stevige pap wordt. Deze kan je dan laten afkoelen en bewaren in de frigo.

  • Voeg je hier suiker aan toe, is de kans groter dat je de confituur kan bewaren, al zeker vanaf je de helft suiker gaat toevoegen.

Toast met parmaham, geitenkaas en bramen

• Ingrediënten

  • een handvol bramen

  • brood

  • enkele sneetjes parmaham

  • fris groen

• Het recept

  • Maak toastjes en smeer met geitenkaas en voeg parmaham toe

  • Werk af met bramen en fris groen. Deze fruitige combo, werkt heel goed in combinatie met zout.

Salade met bramen

Ingrediënten

• bosje rucola

• kom vol rijpe bramen

• verse sla

• pijnboonpitten

• geitenkaas

• brie (of andere kaas naar keuze)

• citroen

• olijfolie

• zout

  ⁠

• Het recept

  • Rooster de pijnboonpitten, en voeg alle ingrediënten stapsgewijs toe.

  • Sprankel een halve citroen en olijfolie over het geheel en voeg een snuifje zout toe.

  • Heerlijke zomerse salade!

Bramen crumble

• Ingrediënten (4-6 personen)

  • 1citroen

  • 100 g kristalsuiker

  • 450 g verse bramen

  • 50 g havermout

  • 75 g tarwebloem

  • 100 g lichtbruine suiker

  • 75 g ongezouten roomboter

  • 50 g gezouten hazelnoten

• Het recept

  • Verwarm de oven voor op 190 °C. Pers de citroen uit en vet een ovenschaal in. Meng een eetlepel citroensap en de suiker voorzichtig door de bramen en schep in de ovenschaal.

  • Meng de havermout in een kom met de bloem en bruine suiker. Snijd de koude boter in blokjes en voeg toe. Kneed met koele handen tot een kruimelig deeg.

  • Hak de noten grof en meng door het deeg. Verdeel het deeg over de bramen en bak in een 30-tal minuten tot er een mooie goudbruine kleur tevoorschijn komt.

Braam & avocado salade met gebakken halloumi

• Ingrediënten

  • een handvol bramen

  • een avocado

  • rucola of ander groen

  • halloumi (kan ook tofu zijn gebakken in olie & sojasaus)

  • walnoten of hazelnoten

  • leftovers van een gebakken kip van de avond voordien (niet noodzakelijk)

  • halve citroen

• Het recept

  • Snij de halloumi in stukjes, en bak in een pan, tot goudbruin.

  • Hak de noten avocado in grove stukjes

  • Voeg alle ingrediënten samen en werk af met een snuifje zout en citroensap