Grote brandnetel, Urtica dioica
ENG: STINGING NETTLE
FR: GRANDE ORTIE
DUI: GROSSE BRENNESSEL
familie: Brandnetelfamilie of Urticaceae
Gebruikte delen
Voornamelijk blad, maar ook zaden en wortel
Botanische beschrijving
Veel voorkomende plant die groeit op stikstofrijke grond en erg kan woekeren. De brandharen op de stengel en bladeren veroorzaken het typische branderige gevoel bij aanraking, dat veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van mierenzuur en azijnzuur.
Hoe herkennen?
Winterharde, overblijvende plant
30-150 cm hoog
Stengels zijn onvertakt, rechtopstaand, vierkantig en behaard
Bladeren staan kruislings op de stengel en zijn eirond tot langwerpig, hebben een grof gezaagde bladrand en zijn behaard. Ze hebben een duidelijke nervatuur.
De brandharen veroorzaken een branderig gevoel bij aanraking (netelroos)
Bloemen zijn groen en hangen in trosjes tot 10 cm lang, groeiend vanuit de oksels. De trosjes bestaan uit mannelijke en vrouwelijke bloemen, de plant is namelijk tweehuizig. Ze bloeit van juni tot oktober.
Algemene beschrijving
De grote brandnetel is waarschijnlijk een van de meest gekende wilde eetbare planten. Je vindt ze terug in gematigde klimaten en grote delen van de wereld. Ik kwam ze tegen in de hoge bergen in Nepal, maar ook in Israël, India en Australië. In Servië worden ze in wel vijftig traditionele gerechten gebruikt en kan je ze zelfs kopen op lokale marktjes.
Bij ons is de plant bijna volledig uit onze cultuur verdwenen, maar stap voor stap vinden mensen hun weg terug naar de natuur en ook de brandnetel wint weer een beetje aan populariteit. Doorheen de geschiedenis is de brandnetel ook bij ons veel gebruikt. Een voorbeeld hiervan is het bekende gerecht Paling in’t Groen, afkomstig uit de Schelderegio tussen Dendermonde en Antwerpen. Brandnetel was een essentieel onderdeel van de saus, maar met de jaren is dit ingrediënt helaas uit het recept verdwenen.
In tijden van hongersnood, bijvoorbeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog, grepen mensen ook vaak terug naar brandnetels. Ze zijn makkelijk te vinden en hebben een hoge voedingswaarde. Ze zijn onder andere een bron van proteïnen, vitamine C, de vitamine B-reeks, provitamine A en silicium. Daarnaast waren ook de vezels van de plant interessant om er bijvoorbeeld neteldoeken van te maken.
Lijkt op
De kleine brandnetel, die dezelfde toepassingen heeft.
De bladeren lijken op die van de dovenetel, die ook eetbaar is maar andere eigenschappen heeft. De bloemen van de dovenetel (lipbloemen) en de brandnetel zijn totaal verschillend en de bladeren van de dovenetel prikken niet.
De bladeren van de dovenetel lijken op die van de brandnetel.
In de keuken
De jonge blaadjes in het voorjaar zijn het lekkerst. Tijdens de rest van het jaar kan je gebruik maken van de toppen, de vier bovenste blaadjes van de plant.
Als brandnetels in volle zon en op droge grond groeien zijn de bladeren kleiner en eerder hard, vezelig, paars van kleur en onsmakelijk. Je plukt ze dus best wanneer ze in de halfschaduw staan.
De gedroogde of geroosterde zaden, die je oogst in de herfst, geven een nootachtige smaak en de zaden kunnen onder andere verwerkt worden in kruidenkaas.
In de meeste brandnetels vind je nitraat, aanwezig vanwege de stikstofrijke ondergrond waarop de plant groeit. Dat geeft een branderige, scherpe smaak.
Met brandnetels kan je werkelijk alle kanten op. Ze zijn lekker in stoofschotels, soep, kruideninfusies, als gezonde chips in de oven en natuurlijk in een traditionele Paling in’t Groen.
Recepten
Heerlijke brandnetel-boekweit balletjes
Ingrediënten:
150 gr boekweit (je kan ook restjes rijst, bulgur, quinoa of een ander graan gebruiken)
grote bussel brandnetels
Scheutje soja saus
50 gr hazelnoten
groentebouillon
2 eieren
gedroogde of verse kruiden naar keuze
Zwarte peper
Bereiding:
Kook de boekweit of een ander graan beetgaar in water en groentebouillon.
Snij de brandnetels in stukjes en blancheer ze in kokend water. Hak de hazelnoten fijn. Meng de boekweit, brandnetels en hazelnoten met de sojasaus, de losgeklopte eieren, kruiden en zwarte peper. Meng het geheel eventueel in de keukenmachine.
Rol er balletjes van en bak ze in wat olijfolie in de pan.
Traditionele brandnetelsoep
Ingrediënten:
1 grote ajuin
2 teentjes knoflook
5-tal aardappelen
een mand verse brandnetels
1-1,5 L water
groentenbouillon
zwarte peper
Bereiding:
Stoof de ajuin, look en aardappelen aan.
Voeg het warme water en de groentenbouillon toe en laat koken tot de aardappelen gaar zijn.
Voeg pas op het einde de brandnetels en zwarte peper toe en laat nog twee minuten koken.
Mix het geheel. Je kan eventueel extra garneren met olijfolie, pinksterbloem of andere eetbare bloemetjes. Experimenteren maar!
Gezonde brandnetelchips in de oven
Ingrediënten:
Grote brandnetel bladeren
Olijfolie
Zout en eventueel gedroogde kruiden naar keuze
Sesamzaad
Bereidingswijze:
Kies voor de grotere brandnetelblaadjes, was ze en dep ze goed af .
Strijk ze helemaal in met olijfolie en voeg zout, sesamzaad en eventueel kruiden naar keuze toe. Zet ze 5 minuten in een voorverwarmde oven op 180 graden.
