Douglasspar, Pseudotsuga menziesii
Douglasspar
Pseudotsuga menziesii
ENG: DOUGLAS FIR FR: DOUGLAS OF SAPIN DE DOUGLAS DUI: GEWOHNLICHE DOUGLASIE
FAMILIE: PINACEAE OF DENNENFAMILIE
Ook in deze familie: grove den (Pinus sylvestris), Europese lork, (Larix decidua), Kaukasische zilverspar (Abies nordmanniana), fijnspar (Picea abies)
BESCHRIJVING:
kroon is pyramidevormig
bij oudere bomen is de kroon meer afgeplat
donkergrijze schors
jonge bomen hebben harsblaren op de schors
takken zijn bleek tot geel-achtig groen en bedekt met fijne haartjes
buigzame aromatische naalden van 2-3cm
aan onderzijde van de naald zitten 2 witte strepen
kegels zijn dofbruin en rolrond en zijn 5-8 cm lang en ca 2,5 cm breed
EETBARE DELEN
Jonge toppen, oudere naalden, cambium (suikerlaag schors), stuifmeel, bloemknoppen en jonge kegels.
INHOUDSSTOFFEN
Etherische olie en vitamine C.
ECOLOGIE: WAAR TE VINDEN
Vaak aangeplant, en zo verwilderd in bossen, in zowel naald- als gemengde bossen. Verkiest humusrijke grond.
SMAAK
Citrus-sinaasappel-agrum-achtige toetsen. Zure toetsen bij jonge scheuten.
ALGEMEEN
Douglasspar is een soort spar, die oorspronkelijk uit het noorden van Amerika komt, maar ondertussen goed is ingeburgerd en verwilderd in onze regio. Een ingeburgerde exoot zeg maar, die voor ons als wildplukker meer dan welkom is. Het werd destijds voor het snelgroeiende hout aangeplant, en ze kan tot wel 100 m hoog worden in Noord-amerika zelf, en hier tot 50m hoog, wat enorm is voor dit type boom.
Vandaag de dag zie je dat de douglasspar nog steeds wordt aangeplant om die reden, maar weinig mensen weten dat de naalden van deze plant één van de meest aromatische en welriekende zaken zijn die je in onze natuur gaat terugvinden. Hoewel spar voorkomt in de naam, heeft de douglasspar botanisch gezien relatief weinig te zien met onze eigen sparren, van het geslacht ‘picea’, deze zijn eveneens bruikbaar.Het verschil tussen dennen (duo) en sparren (single), kun je zien aan de naalden. Bij de sparren zitten de naalden individueel op de tak, terwijl bij de dennen de naalden per duo aan de tak hangen. Vandaar zeggen we bij dennen ‘duo’ en sparren ‘single’.
IN DE KEUKEN
Met de naalden kan je heel fijn koken, bos-azijn maken, infusies trekken, siroop maken… Je gebruikt de etherische oliën die in de naalden zitten, alsook het aanwezig vitamine C, wat zeker aan het begin van de zomer een zurige smaak geeft.
Je kan ze gebruiken om groenten mee te roken, door ze als rozemarijntakjes op het vuur te gooien, of door je maaltijd op een bedje te leggen van spar, en deze zo verder laten garen.
Takken zijn tanninerijk, en kan je best verwijderen. Zo behoud je de optimale smaak.
In Zweden en Polen werden de jonge naalden vroeger in brood verwerkt. Ook de binnenbast werd duizenden jaren gebruikt in Zweden tot de laatste hongerjaren in 1867-1868, toen gebruik ervan definitief in de vergetelheid raakte.
Ik heb dit zelf ooit eens geprobeerd, maar dat was voor mij toch ook niet de meest aangename ervaring.
In Estland werd met de naalden aroma gegeven aan vlees. Ook nu nog bestaat de culinaire traditie bij sommige chefs zoals de Deense René Redzepi van restaurant Noma, om voedsel in te pakken met dennennaalden. Hij doet dat bijvoorbeeld met Asperges, en heeft nog meer gerechten met dennennaalden.
LOOKALIKES
Sparren vallen onder de dennenfamilie, en onder de grotere groep van naald-achtigen, waaronder verschillende families zitten als de taxaceae, waartoe de (giftige) taxus (Taxus baccata) behoort. Let hier heel sterk voor op, het aroma laat je weten dat de taxus niet eetbaar is, gezien dit hier afwezig is. De dennenfamilie valt onder de coniferen, een verzamelnaam die gegeven wordt aan kegeldragende of -vormende naaldbomen. In deze familie vind je de zilverspar, ceder, den, spar, lork/larix,…
Hoe herkennen?
De bomen hebben geen bladeren, maar naalden
Denk maar aan kerstbomen
Deze bomen hebben een zeer typerende, sterke, aromatische smaak en geur
Van al de sparren en dennen, kan je naalden gebruiken, jonge kegels, soms schors en zaad, maar vergis je niet, niet alle naald-achtigen zijn sparren of dennen, dus mag je niet zomaar alle naalden in je mond steken. De meest gekende en giftige verwarring, is met de Taxus (Taxus baccata).
Taxus (Taxus baccata)
Fijnspar (Picea abies)
Fijnspar is een inheems voorkomende boom in Noord-Europa, en is het smakelijkst in het voorjaar, wanneer de jonge groene scheuten tevoorschijn komen in de maanden mei en juni. Op dat moment zijn de naalden zacht, en kan je hier meer aan de slag. Dit is de meest bekende boom die we als kerstboom gebruiken. Deze wordt ook tot 50 m hoog.
De oudste boom ter wereld is mogelijk een fijnspar die in de Zweedse provincie Dalarna staat. De leeftijd van deze boom werd in 2008 geschat op 9555 jaar.
Europese lork of larix (Larix decidua)
Is een ander geslacht in de familie van de coniferen, waarbij je eveneens de naalden kan gebruiken. In tegenstelling tot de voorgenoemde soorten, zijn deze in de winter bladverliezend. Je krijgt in de lente jonge groene naalden, en in de herfst, kleuren ze zoals de meeste inheemse loofbomen bruin.
VARIA
De boom dankt zijn naam en een Schotse verzamelaar ‘David Douglas’ die deze boom introduceerde in Europa.
RECEPTEN
Douglas siroop
Ingrediënten
suiker
water
een kom vol naalden losgemaakt van de tak, dit kan in elke periode van het jaar
Recept
haal de naalden van de tak, zodat je enkel de naalden- en niet de takkensmaak krijgt, die looistofrijker is.
verwarm ondertussen gelijke hoeveelheden water en suiker op en laat afkoelen
blend de naalden in de koude siroop, op deze manier behoud je de beste smaak.
giet in een gesteriliseerde fles om ze lang te bewaren, of gebruik ze vers
Douglas mocktail
Ingrediënten
douglas siroop
suiker
citroen en citroenzeste
bruisend water (spa rood)
ijsblokjes
enkele naalden douglas spar
Recept
snij citroenzeste en douglas naalden fijn, en meng met suiker
maak je glas aan de bovenkant nat met een citroen en dop de bovenkant van het glas in de fijngesneden zeste, douglasspar en suiker
voeg ijsblokjes toe aan je glas, en overgiet met douglas siroop
voeg bruisend water toe en werk af met een takje douglas
santé!
Douglas siroop
Ingrediënten
suiker
water
een kom vol naalden losgemaakt van de tak, dit kan in elke periode van het jaar
Recept
haal de naalden van de tak, zodat je enkel de naalden- en niet de takkensmaak krijgt, die looistofrijker is.
verwarm ondertussen gelijke hoeveelheden water en suiker op en laat afkoelen
blend de naalden in de koude siroop, op deze manier behoud je de beste smaak.
giet in een gesteriliseerde fles om ze lang te bewaren, of gebruik ze vers
Vanille ijs met douglas spar, fijnspar & klaverzuring
Ingrediënten
vanille ijs (of sorbet)
douglas siroop
suiker
jonge fijnspar naalden
witte klaverzuring
citroenzeste
Recept
snij jonge fijnspar naalden, citroenzeste en klaverzuring in heel fijne stukjes, en meng met suiker
neem de douglas siroop, en giet in het midden van je bord of kommetje een eetlepel siroop
neem bolletjes ijs en dop deze in de suiker met fijngesneden fijnspar, citroenzeste en klaverzuring
voeg nadien de bolletjes ijs toe aan je bord of kommetje, en werk af met klaverzuring
Potato al Douglas
Ingrediënten
vastkokende aardappelen
douglas naalden
zout
olie (olijf/zonnebloem)
zure room
Recept
hak naalden van de douglas fijn in zout
kook aardappelen in gelijke hoeveelheden op voorhand in zout water tot bijna gaar
verwarm naalden in een gietijzeren kom (of dutch oven) en overgiet met olie
voeg dan de aardappelen toe, en laat meebakken in de dennenaalden, zonder de dennennaalden te bewegen
Op het einde kan het douglas zout toevoegen op de aardappelen voor de extra touch
serveer met zure room
