Bijvoet, Artemisia vulgaris
Bijvoet
Artemisia vulgaris
ENG: COMMON MUGWORT FR: L’ARMOISE COMMUNE, ARMOISE CITRONELLE DUI: GEMEINE BEIFUß
FAMILIE: COMPOSIETENFAMILIE OF ASTERACEAE
Ook in deze familie: boerenwormkruid (Tanacetum vulgare), duizendblad (Achillea millefolium) en echte kamille (Matricaria recutita).
BESCHRIJVING:
roodbruine stengel
bovenkant bladeren (donker)groen, onderaan wittig
bladeren hebben kleine tandjes en lopen spits toe
bloeit van juni tot september
bloemhoofdjes zijn geel of roodbruin en worden 2-3 mm groot
draagt aan het einde van de bloei een nootje van 1 mm lang
EETBARE DELEN
Bovengrondse delen, blad en bloem
INHOUDSSTOFFEN
Etherische olie, (weinig thujone, dus relatief ongevaarlijk), bitterstoffen, flavonoïden en tannines.
ECOLOGIE: WAAR TE VINDEN
Zeer algemeen voorkomende plant in zowel België als Nederland. Te vinden op verschillende plaatsen, voornamelijk langs bermen. Groeit graag op verstoorde gronden, kan zowel op droge als vochtige gronden staan.
SMAAK
Kruidig, aromatisch, kardemom-achtig, zoet-bitter.
ALGEMEEN
Volgens de overlevering legden de Romeinen deze plant vroeger in hun schoenen, wanneer ze vermoeide voeten hadden, vandaar de naam ‘bijvoet’.
Bij wildplukkers staat het alvast gekend als onze lokale rozemarijn of tijm. Het heeft zoete tot bittere kardemom- achtige smaken, en het kan hierdoor op verschillende manieren verwerkt worden. Tijdens onze ‘wild chefs’ weekends, maakte ik met Pieter-jan Lint een keer kardemom-bijvoet ijs, wat overheerlijk was.
Jonge bladeren kunnen vers gegeten worden, maar het echte aroma vind je terug naarmate temperaturen stijgen en de plant groter wordt. Bij warmte stijgt de aanwezigheid van etherische olie en kan je de plant echt als keukenkruid gaan gebruiken. Bij gebrek aan rozemarijn en tijm, een ideale smaakmaker.
Door het thujone gehalte dat relatief laag is in de bijvoet, wordt het toch afgeraden om dit kruid aan zwangere vrouwen te geven.
Vroeger werd dit kruid gebruikt om de spijsvertering te bevorderen (zoals de meeste keukenkruiden), en zouden de Engelsen het gebruikt hebben in de plaats van hop, om bier op smaak te brengen.
Bijvoet is een van de planten in de bekende ‘the Botanist Gin’.
IN DE KEUKEN
Bijvoet is een kruid dat in de verschillende groeistadia gebruikt kan worden. Het gaat voornamelijk over de jonge zachte bladeren in de vroege lente, en nadien de oudere bladeren die als kruid gebruikt kunnen worden.
Er is een zoete kardemom, zoete tot licht-bittere smaak (zoals je die ook vindt in boerenwormkruid en duizendblad), die zich goed leent bij soepen, in bouillon, en om gerechten in het algemeen op smaak te brengen.
Jonge bladeren zijn een gekend fenomeen in Zuid-Korea.
Het oudere en gedroogde kruid kan je eveneens verwerken en op dezelfde manier gaan gebruiken als rozemarijn of tijm.
LOOKALIKES
Eventueel met absintalsem dat in dezelfde familie ligt als bijvoet, maar vergissing is vrij onwaarschijnlijk. Grote hoeveelheden van dit kruid kunnen leiden tot hoofdpijn en zijn giftig in grote hoeveelheden. Smaak van absint is zeer bitter in tegenstelling tot licht-bittere bijvoet.
Lijkt eventueel op Canadese fijnstraal, dat eveneens eetbaar is, en eerder pikant is.
Zoutmelde (Atriplex portulacoides)
Mensen die aan de zee wonen, kunnen de gewone zoutmelde vaak in grote aantallen terugvinden in zilte en brakke gronden. Deze plant slaagt zout op en heeft een postelein-achtige en zoute smaak.
VARIA
De Zuid-Koreaanse mythologie kent een boeiend verhaal over bijvoet:
In het verhaal leefden een tijger en een beer (Ungnyeo) samen in een grot en baden tot de goddelijke koning Hwanung om mens gemaakt te worden. Hwanung verhoorde hun gebeden en gaf hen 20 teentjes knoflook, een bundel bijvoet en beval hen uit het zonlicht te blijven en 100 dagen lang alleen dit voedsel te eten. Vanwege de honger verliet de tijger de grot na ongeveer 20 dagen, maar de beer bleef binnen. Na 21 dagen was zij in een vrouw veranderd.
Ungnyeo was dankbaar en bracht offers aan Hwanung. Omdat ze geen echtgenoot had, werd ze depressief en begon ze te bidden onder een heilige betulaboom (Koreaans: 신단수; Hanja: 神檀樹) om gezegend te worden met een kind. Hwanung hoorde haar gebeden en was diep ontroerd. Hij nam Ungnyeo tot zijn vrouw en spoedig daarna baarde zij een zoon, Dangun, die later de natie Korea zou stichten.
RECEPTEN
“Mugwort soup / 쑥국 / Ssukguk (or sookgook)” (Zuid-Koreaans)
Ingredienten voor 2 personen
Bijvoet
venusschelpen
gedroogde ansjovis
ui
sojabonenpasta
bloem
knoflook
groene of rode chilipeper
perillazaadpoeder
Het gerecht
Plaats 12-13 kleine mosselen in een kom. Voeg 1 kopje water en 1 theelepel zout en meng goed. Laat 1 uur weken zodat de mosselen zand en modder kunnen uitspugen.
Was en maak 3-4 kopjes bijvoet grondig schoon door het grondig te wassen en een paar keer in koud stromend water te spoelen en uit te laten lekken. Misschien moet u het met de hand schrobben om eventueel achtergebleven vuil van tussen de bladeren te verwijderen. Doe het in een kom en zet apart
Maak ansjovisbouillon:
Doe 6 kopjes water in een pan.
Voeg een half kopje gesnipperde ui (ongeveer een halve ui) en 10 grote gedroogde ansjovissen (ontdaan van ingewanden en koppen) toe aan de pan.
Kook gedurende 20 minuten op hoog vuur.
Meng de bijvoet voorzichtig met ¼ kopje sojabonenpasta, 1 eetlepel bloem, 3 teentjes fijngehakte knoflook, en 2 eetlepels perillazaadpoeder (optioneel).
Zeef de bouillon zodat deze helder en een beetje bruinig is. Doe het terug in de pot en verwarm het opnieuw.
Voeg het gekruide bijvoetmengsel toe aan de kokende bouillon.
Was en laat de mosselen uitlekken en doe ze in de soep.
Kook nog 5-7 minuten en voeg dan gehakte groene of rode chilipeper toe.
Breng de soep over in een kom en serveer met rijst en nog een paar bijgerechten.
