Smalle weegbree, Plantago lanceolata
Smalle weegbree
Plantago lanceolata
ENG: RIBWORT PLANTAIN, NARROWLEAF PLANTAIN FR: PLANTAIN LANCÉOLÉ DUI: SPITZWEGERICH
FAMILIE: WEEGBREEFAMILIE OF PLANTAGINACEAE
Ook in deze familie: Breedbladige weegbree (Plantago major), Ruige weegbree (Plantago media), Hertshoornweegbree (Plantago coronopus)
BESCHRIJVING:
weegbree is een meerjarige plant
wordt tot 0,5 m groot
de bloemen zijn zichtbaar van mei tot september
de bloemen zelf hebben een bruinige kleur
de bladeren staan in een rozet en zijn lancetvormig
indien voldoende voedsel staan ze rechtop met verticale nerven
Detail zaad smalle weebgree
EETBARE DELEN
blad, wortel, bloem, zaad
INHOUDSSTOFFEN
Bevatten veel slijmstoffen, looistoffen, aucubine, kiezelzuren, mineralen en vit. C.
ECOLOGIE: WAAR TE VINDEN
Bloeit in voorzomer tot herfst. Zonnige, open en grazige plaatsen. Bv. akkers, oevers, ruderale grond, omgewerkte grond. Vaak gevonden in buurt van brandnetels.
SMAAK
De basissmaak van smalle weegbree is champignon-achtig en aards. Oudere blaadjes smaken nogal bitter.
ALGEMEEN
Smalle weegbree is een van de meest gekende wilde eetbare planten, omdat ze zo talrijk aanwezig is en relatief gemakkelijk te herkennen. Veel planten in deze familie lijken op elkaar, maar daar moet je je geen enkele zorgen over maken, de look-a-likes zijn eveneens eetbaar.
Wandel je door een weide, dan is de kans groot dat je deze plant gaat tegenkomen.
Typerend is de licht champignon achtige smaak wanneer de bladeren, stelen en ongeopende bloemen jong zijn, deze kunnen echter bitter en vezelig worden naarmate ze ouder worden.
Minder gekend zijn de zaden, die alhoewel in kleine aantallen, vergeleken met bijvoorbeeld de grote weegbree( zie onderaan), grote zaden hebben. Deze kan je op exact dezelfde manier gaan gebruiken als lijnzaad, gezien de gezamenlijke eigenschap die beiden hebben: Slijmstoffen. Deze zaden, gevuld met slijmstoffen en eiwitten kan je door het weken tot crackers verwerken of door te malen gemengd met een andere bloem brood van maken.
Het is dan ook een plant die in alle waarschijnlijkheid vroeger heel bekend was, dat bewijst althans een ondervinding van archeobotanisten (archeologen gespecialiseerd in plantaardig materiaal), waarbij 12.000 jaar geleden in Kurdistan zaden werden gevonden.
Smalle weegbree is ook traditioneel een bekende plant in de volksgeneeskunde, waar het voor verschillende doeleinden werd en wordt gebruikt.
Interessant is het extern gebruik, waarbij de wondhelende en samentrekkende, ontstekingswerende en bloedstelpende werking van de plant het een absolute EHBO plant maakt in de natuur.
Staat ook gekend als een plant die jeuk weert, bijvoorbeeld bij irritatie door brandnetel. Dit wordt veroorzaakt door de stof aucubigenine, die een anti-allergische en anti-histamine werking heeft.
IN DE KEUKEN
Smalle weegbree is een van de voorjaarsplanten, die wanneer jong hun plaats in lenteslaatjes verdienen. Het blad wordt al snel bitter, maar blijft een interessante champignon-achtige smaak behouden. Je kan deze plant perfect in combinatie met andere planten verwerken als een soort pesto, of toevoegen aan soepen. De jonge stelen, met ongeopende bloemknoppen zijn heel fijn om even op te bakken en lijken wat op kleine bosasperges.
Vooral de zaden zijn een absolute must om te proberen, gezien je er crackers mee kan maken.
LOOKALIKES
Breedbladige weegbree (Plantago major) heeft in tegenstelling tot de smalle weegbree eironde bladeren. Bevat meer, maar kleinere zaden dan de smalle weegbree.
Overal waar gelopen wordt of verdrukking is ga je breedbladige weegbree. Het is een echte tredplant, een plant die graag rondreist. De bladeren staan in een rozet en het lijken parallelnervige bladeren. In het midden van de rozet ontwikkelt zich een ronde stengel met een bloeiwijze die we een aar noemen.
Van oudsher is het een echte cultuurvolger en je vindt hem dan ook overal waar de mens regelmatig actief is. De soort is door de Europese mens in Amerika ingevoerd en wordt dan ook door de Indianen “White man’s footstep” genoemd.
De Grote weegbree komt over de hele wereld voor. Het is te beschouwen als het meest algemene ‘onkruid’ op de wereld.
Breedbladige weegbree kan je op dezelfde manier gebruiken als de smalle weegbree. In Oost-Europa, verwerkte ik ze ook in soep.
Ruige weegbree (Plantago media) is er eentje tussen de smalle en de breedbladige weegbree in. Het is een vrij zeldzame plant geworden, en het wordt dus afgeraden deze te gaan oogsten. Het grote verschil met de grote weegbree zijn de dicht behaarde bladeren.
Hertshoornweegbree (Plantago coronopus) is als rauwe en opgewarmde plant mogelijks de smakelijkste en culinair de mooiste om te gaan gebruiken in de keuken. Het gebruik van deze plant is dan ook niet echt in de vergetelheid geraakt, hij wordt namelijk al enige tijd gecultiveerd.
Kijk je naar het vlezige en licht behaarde blad dat tot veervormig is ingesneden, dan zijn er op het eerst zicht niet echt veel gelijkenissen met voorgenoemde planten. vanaf de plant in bloei staat, is de aar wel heel herkenbaar. Deze groeit voornamelijk aan de kanten van de zee in o.a. Noord-Europa.
VARIA
Smalle weegbree werd wel eens ‘moeder van alle kruiden’ genoemd, gezien de vele geneeskundige toepassingen. Het verhaal gaat dat de duivel er om die reden niet van wilde weten. Hij vond de plant té heilzaam voor de mens en beet daarom een stuk van de wortel. Dit heeft als gevolg dat de weegbree een stompe kortere wortel heet, althans volgens het volksverhaal.
RECEPTEN
Weegbree als eivervanger
Weegbree als ‘eivervanger’, doordat de slijmstoffen in de plant zich gelijkaardig gaan gedragen als het eiwit van het ei. Zo heb ik al van geweekte zaden pannenkoeken kunnen maken. Het is de ideale wilde plant om ingrediënten aan elkaar te doen plakken.
Grote weegbree hapjes
Bladeren van de grote weegbree, zijn wanneer jong, de ideale blaadjes om een gerechtje op te serveren. Met de licht champignon & bittere smaak, kan je gaan spelen. Wanneer te oud, wordt het blad te vezelrijk, en is het niet echt meer geschikt voor rauwe consumptie.
weegbree ‘asperges’
Jonge sheuten van de verschillende soorten weegbree, maar vooral de breedbladige, zijn heel leuk om te gebruiken. Bak de stelen met ongeopende bloemen, dus voor de bloei, samen met champignons op toast.
Weegbree in salades
Jonge blaadjes van de weegbree verdienen zeker een plaats in voorjaarssalades. Naarmate het blad ouder wordt, wordt het vezeliger en bitterder, dan is het minder interessant.
Weegbree ‘oer-crackers’
Tussen de zomer en herfst, is het ideale moment om zaad te gaan oogsten. Het ideale moment om dit te doen, is wanneer het enkele dagen niet geregend heeft, en de aren van de planten goed droog zijn. Regent het teveel, dan krijg je slijmerige zaadjes die je nog onmogelijk kan gaan oogsten. Zijn ze droog, dan kan je ze met een mand en stok oogsten, of plant per plant, waarbij je de zaden afritst in een zakje. Na de oogst, moet je het ‘kaf van het koren’ scheiden. Leg zaden in een diepe kom, en blaas buiten rustig op de zaden. Je ziet onmiddellijk dat alle niet eetbare en lichtere delen weggeblazen worden. Op deze manier, blijft het zwaardere zaad in de kom hangen. Onderaan een voorbeeld hiervan.
Ingrediënten
Grote weegbree zaad zoveel als mogelijk.
snuifje zout
geplette meidoornbessen of een andere wilde vrucht zonder zaad (zie najaar)
honing
Het recept
Na het zeven van de zaden, breng je water aan in een kom en voeg je de zaden toe.
Breek de zaden met een vijzel, zodanig dat de textuur van de zaden gebroken wordt
Voeg een dubbele hoeveelheid water toe aan de zaden, en laat 24 u staan
Een pap ontwikkelt zich al snel, meng de substantie, samen met het vruchtvlees van de meidoorn
Voeg een snuifje zou toe
Maak cracker vormpjes, en leg ze op een folie in de droogoven of oven
Werk eventueel af met honing
Laat de crackers op 180 graden in de oven. Kom af en toe eens kijken of de onderkant nog nat is, zo ja, draai de crackers eens om.
Wanneer ze klaar zijn worden ze bijna steenhard. Laat ze afkoelen voor gebruik. Nu kan je ze heel de winter lang gebruiken.
Zadencrackers
Een gerecht van wildplukker Natalie Schrauwen van ELDER lab uit haar nieuwe boek ‘lentekruiden’, volg haar op Instagram voor dagelijkse updates over haar activiteiten.
Ingrediënten
100 gr lijnzaad
50 gr weegbreezaad
50 gr pomoenpitten
50 gr zonnebloempitten
160 ml water
1 tl zout
1 tak rozemarijn
maldon zeezout
Het recept
Kneus het lijnzaad en weegbreezaad even in een vijzel, zodat een deel van de zaden gebroken zijn en de slijmstoffen beter kunnen werken. Meng met de andere zaden, de rozemarijnnaalden en het zout in een kom en overgiet met 160 ml lauw tot warm water. Laat het zadenmengsel zeker een halfuur staan zodat het dik kan worden.
Verwarm ondertussen de oven op 180°C.
Leg een bakvel op een ovenschaal en strijk hier de zadenbrij gelijkmatig over uit met een spatel. Sprenkel nog wat maldon zeezout bovenop. Bak de zadencrackerplaat in de oven tot hij stijf en krokant is. Draai eventueel nog even om zodat het midden van de onderkant ook mooi krokant is. Laat afkoelen en breek in stukken.
Geen gluten, geen koolhydraten en toch dat gevoel van chips en crackers. Proberen!
Weegbree of lijnzaadcrackers met weegbreescheutjes en fijngesneden blad
Ingrediënten
enkele blaadjes jonge smalle weegbree
enkele ongeopende bloemknoppen aan de steel
crackers van lijnzaad of weegbree
mosterd
pinksterbloem of look zonder look bloem
zout
zonnebloem olie
Het recept
eens je de crackers van lijnzaad of weegbree zaad kan maken, kan je hier tal van leuke hapjes mee maken.
bak jonge steeltjes met ongeopende bloemknoppen in de pan op een laag vuurtje in en neutrale olie zoals zonnebloem olie en voeg een snuifje zout toe.
snij ondertussen het blad van de smalle weegbree in heel fijne stukjes.
neem je crackers en voeg hier een vleugje mosterd aan toe
leg een gebakken bloemknop met steel op de mosterd, voeg de fijngesneden blaadjes toe
werk af met een pinkster- of look-zonder-look bloem toe.
