Boerenwormkruid, Tanacetum vulgare

Boerenwormkruid,

Tanacetum vulgare

ENG: TANSY FR: TANAISIE COMMUNE DUI: RAINFARN OF WURMKRAUT

FAMILIE: COMPOSIETENFAMILIE of Compositae of Asteraceae

Ook in deze familie: kamille, bijvoet

BESCHRIJVING:

1. meerjarige plant

2. wordt tot 1,2 meter groot

3. bloeit van juni tot oktober

4. boerenwormkruid valt op door de talrijke gele bloemhoofdjes

5. de bladeren zijn diep ingesneden en onregelmatig, als kleine varenbladeren

6. de stengel is hoekig en donkerbruin

EETBARE DELEN

Bloem en blad zijn eetbaar (in kleine hoeveelheden)

INHOUDSSTOFFEN

Bitterstoffen en etherische oliën, waaronder thujon, wat in grote hoeveelheden giftig is.

ECOLOGIE: WAAR TE VINDEN

Boerenwormkruid is een erg veel voorkomende plant, hij staat ook wel bekend als reinvaren of wormkruid. Vaak te vinden in bermen langs wegen, randen van akkers en verstoord gebied. Het is een heel dominante plant, zijn aanwezigheid concurreert andere planten weg, vandaar dat je ze vaak in grote getale aantreft.

SMAAK

De smaak van boerenwormkruid is sterk aromatisch en bitter, een beetje zoals kamfer. 

Bij wrijving of kneuzen komt de aangename geur uit het blad of bloem.

ALGEMEEN

Boerenwormkruid gebruik je best in kleine hoeveelheden, het bevat namelijk giftige etherische oliën zoals thujon. Zeker afgeraden voor zwangere vrouwen.

Hoewel in grote hoeveelheden toxisch (maar ook fysisch oneetbaar door te aromatisch), wordt deze plant al duizenden jaren therapeutisch en culinair gebruikt.

Wijdverspreid doorheen Europa en Azië in de gematigde klimaten heeft het eveneens zijn weg gevonden naar Noord-Amerika in de 18e eeuw.

IN DE KEUKEN

De jonge blaadjes worden wel eens gebruikt in soepen, wanneer ze nog fris zijn en niet te diep aromatisch. Je kan ze eveneens in vroege lente-salades mengen.  De bloemen zijn lekker in gebak maar de bladeren zijn het best bruikbaar, hun aroma leent zich perfect tot het op smaak brengen van likeuren of bijvoorbeeld gin. “The botanist Gin”, een van de gekendste Gin’s met wilde planten maakt hier gretig gebruik van. Deze worden geoogst op het eiland Islay in Schotland.

Tijdens een cocktailwedstrijd van the botanist Gin, waar ikzelf in de jury zat, was er een kandidaat, die het boerenwormkruid had gedroogd, om dan te verbranden en de rook op te vangen in het glas, wat een zeer aromatische smaak gaf aan het glas, waarna de cocktail in werd gemaakt.

In Diest worden al honderden jaren pannenkoeken gebakken met het jonge Boerenwormkruid in het voorjaar onder de naam Diesterse kruidkoek.Onderaan kan je een traditioneel Diests pannenkoeken recept terugvinden. Bekijk zeker deze link, naar een prachtig verhaal over het traditioneel plukken van boerenwormkruid in Vlaanderen.

In West-Vlaanderen wordt de plant nog hier en daar gebruikt in pannenkoeken, lokaal ‘pannekoekekrut’ genoemd.

LOOKALIKES (ook eetbaar)

Duizendblad (Achillea millefolium) lijkt zeer sterk op boerenwormkruid als het jong is, maar ook eetbaar. Het grote verschil ligt aan de geur, die bij het boerenwormkruid veel aromatischer is. De bloemen zijn bij duizendblad lichtroze tot wit, in tegenstelling tot het boerenwormkruid, dat gele bloemen heeft.

VARIA

Boerenwormkruid staat gekend als een plant dat insecten op afstand houdt. Het wordt ook al wel eens gebruikt om wormen bij kippen te verdrijven. Dat kunnen de etherische oliën verklaren, die effectief toxisch zijn.

Ondanks het feit dat boerenwormkruid tegenwoordig niet zoveel culinaire toepassingen meer kent is het een plant die een rijke culturele geschiedenis heeft. Het is een bekend ‘afweerkruid’ geweest in de Middeleeuwen, om heksen en geesten te verjagen. Zoals de naam al aangeeft: de plant werkt wormafdrijvend, door boeren gegeven aan het vee. Ook werd het ooit gebruikt om een miskraam op te wekken. 

In de Griekse mythologie komt boerenwormkruid ook voor, het personage Ganymedes wordt onsterfelijk dankzij deze plant, nadat Zeus een oogje op hem had laten vallen. Het Griekse woord voor onsterfelijk is ‘athanasia’, waarvan de botanische naam afgeleid zou zijn. Ook het Engelse Tansy legt een link met deze zogenaamde onsterfelijkheid. De reden dat boerenwormkruid hiermee geassocieerd wordt is dat de gele bloemhoofdjes, typerend voor de plant, heel erg lang hun kleur behouden, tot laat in het jaar. 

Pluk je ze in de bloei, kan je ze ook drogen tot ene prachtig en welriekend bloemstuk.

RECEPTEN

• Traditionele Diesterse Kruidkoek

  Een van onze laatst overgebleven wilde gerechten in Belgie, bekijk zeker deze link, waar stap voor stap wordt uitgelegd hoe de koek gemaakt wordt.

  • Ingrediënten

    • 500 gr zelfrijzende bloem

    • 4 eierdooiers

    • 2 eiwitten

    • 4 eetlepels suiker

    • 1l melk

    • 200 gr jonge scheuten van boerenwormkruid

    • 10 paardenbloemblaadjes

    • mespuntje zout

    • 1 eetlepel olie

    • siroop en bruine suiker

  • Het recept

    1. Was en hak het boerenwormkruid en de paardenbloem fijn.

    2. Meng bloem met suiker, zout, eierdooiers, olie en melk en zeef door.

    3. Klop de eiwitten luchtig op en meng ze onder het deeg.

    4. Meng ook de kruiden onder het deeg.

    5. Bak grote, niet te dunne, pannenkoeken.

    6. Voeg siroop en bruine suiker toe naar eigen smaak.

• Salade

  • jonge blaadjes kan je toevoegen aan andere salades, gebruik zeker niet te veel, want dan wordt de smaak veel te sterk!

• Smokey Gin met boerewormkruid

  • Tijdens een cocktail contest van “The botanist Gin”, werd het gedroogd boerenwormkruid, een van de planten is die gedestilleerd wordt in de Schotse gin, verbrand, waarna een glas op de brandende kruiden werd geplaatst.

  • de rook werd opvangen met een glas, om dan daarna zijn gin in te serveren. De rokerige boerewormkruidsmaak blijft dan hangen in het glas, heelrijk!

• Siroop van boerenwormkruid, basis voor cocktails

  Siroop maak je door het mengen van water en suiker, waarbij je minimaal de helft suiker gaat toevoegen.

  • Belangrijk is dat de suiker in het water oplost, dit kan je doen door het geheel op te warmen

  • Je kan op twee manieren de siroop maken

    • Trek eerst een sterke infusie met het boerenwormkruid, en meng daarin de suiker.

    • Laat neutrale water en suiker (de siroop) afkoelen, en voeg de kruiden er aan toe. Op deze manier moet je ze de bladeren niet opwarmen, en krijg je een frissere smaak.

  • Voeg de siroop toe aan een bitter, gin of cocktail naar keuzen.

• Madeleinekes met boerenwormkruid en veldzuring

  Een recept van Niel de Weerdt, ook wel gekend als de ex sous chef van het restaurant Humus & Hortense.

  • Ingrediënten

    • 20 blaadjes boerenwormkruid

    • 20 blaadjes veldzuring

    • 4 eieren

    • 150 gr cassonade of ‘kinnekessuiker’

    • 20 gr vanillesuiker

    • 180 gr pattiserie bak bloem

    • 1 el bakpoeder

    • 180 gr boter

    • 20 gr honing

    • snuifje zout

  • Het recept

    • Voeg de eieren, cassonade, vanillesuiker en snuifje zout samen en klop luchtig.

    • Zeef de bakbloem en voeg dit samen met het bakpoeder toe. Klop alles licht op.

    • Smelt de boter en honing op een licht vuur en voeg deze al kloppend toe.

    • Snij alle kruiden fijn en spatel deze door het mengsel.

    • Minimum 30 min laten rusten.

    • Lepel of spuit (gemakkelijk te doen in een spuitzak) het deeg in een licht ingevette bakvorm.

    • Voor kleine madeleinekes, 7 min op 180 graden in de oven.