Paardenbloem, Taraxacum officinalis
Paardenbloem
Taraxacum officinalis
ENG: COMMON DANDELION FR: PISSENLIT COMMUN DUI: GEWÖHNLICHE LÖWENZAHN
FAMILIE: COMPOSIETEN OF ASTERACEAE
Ook in deze familie: grote schorseneer (Scorzonera hispanica), kleine leeuwentand (Leontodon saxatilis), echte kamille (Matricaria chamomilla) en wilde chicorei (Chicorium intybus).
BESCHRIJVING:
Meerjarig en winterhard
Tot 50 cm hoog
Kenmerkende gele bloemen bloeien van april tot juli
Bevat een melkwit sap, zichtbaar na breken of kneuzen
Sterke, vlezige, diepgroeiende penwortel, bruine buitenkant en wit van binnen
De vaak getande bladeren staan in een rozet en zijn onbehaard
Holle en gladde bloemsteel, niet vertakt
Vanuit de stelen staan helder- tot donkergele bloemen
Na de bloeiperiode verandert de bloem in een pluizige bol
EETBARE DELEN
Bloemen, blad, wortels en gespruite zaden
INHOUDSSTOFFEN
Bevat bitterstoffen (algemeen het geval bij composietenfamilie) en inuline. Ook kalium, magnesium en Vitamine C is aanwezig bij paardenbloem.
ECOLOGIE: WAAR TE VINDEN
Paardenbloem is een van de eenvoudigst vindbare planten in onze contreien. Groeit graag op weides in volle zon of halfschaduw, maar ook in stedelijke tuinen, plantsoenen en ruigten. Het is een sterke plant die weinig eisen stelt aan de omgeving. Wordt beschouwd als een typisch onkruid want neemt snel een hele ecologie over als pioniersplant.
Paardenbloem
SMAAK
Licht tot zeer bitter, zowel de wortel als het blad. De bloem heeft een zoetere, honingachtige smaak. Het blad smaakt aangenaam tot de bloem bloeit, daarna worden ze erg bitter. In de wortel, rauw gegeten, zitten er suikers en koolhydraten maar toch is deze quasi oneetbaar door de enorme bitterheid.
ALGEMEEN
De paardenbloem behoort tot één van de meest gekende wilde eetbare planten, is makkelijk terug te vinden in de natuur en ook eenvoudig te gebruiken in de keuken. In Nederland alleen werden 250 soorten van het geslacht paardenbloem onderscheiden. Wereldwijd zijn er verschillende gebruiken en recepten terug te vinden, waarbij elk deel van de plant doorheen de geschiedenis gebruikt werd als voedsel of medicijn.
In de volksmond wordt deze plant ook wel eens pisbloem genoemd en ook in het Frans wijst de naam ‘pissenlit’ op de vochtafdrijvende werking. Het Spaanse ‘diente de león’ en het Engelse ‘dandelion’ geven een indicatie van een van de uiterlijke kenmerken: het blad van de paardebloem lijkt met wat fantasie namelijk op leeuwentanden.
In Vlaanderen krijgt de plant op sommige plaatsen ook wel de naam molsla. Omdat de blaadjes onder een hoop aarde gebleekt worden, waardoor ze minder bitter smaken. Sommigen kennen de paardenbloem misschien nog als ingrediënt van de kruidkoek (omgeving van Diest), een traditionele pannenkoek waarbij o.a. jonge blaadjes van de paardenbloem in worden vermengd.
In het Franse Givet worden nog steeds paardenbloemen verkocht als voeding op de markt.
IN DE KEUKEN
Met de paardenbloem kan je veel kanten uit en het deel dat je het best gebruikt in de keuken is afhankelijk van het seizoen. De rauwe jonge bladeren in de vroege lente, als de plant nog niet in bloei staat, zijn lekker in een salade. Hoe ouder deze plant wordt, hoe bitterder het blad. Eens de gele bloemen beginnen uitkomen, wordt het blad te bitter om rauw te eten. Je kan het blad dan wel nog koken, want dan vermindert de bitterheid. Hierdoor kan je grotere hoeveelheden gebruiken. In Israël wordt dit ook gedaan met de bladeren van chicorei, door blancheren verdwijnt de bitterheid en heb je een goed basisproduct voor de keuken.
Van de bloemen kan je siroop, limonade of wijn maken en de wortel werd vooral vroeger gedroogd, geroosterd en vermalen als vervanger voor koffie.
LOOKALIKES
Lijkt op bijzonder veel andere planten in dezelfde familie: waaronder biggenkruid (Hypochaeris radicata), chicorei (Chicorium intybus) en groot streepzaad (Crepis biennis). Het onderscheid valt te maken dankzij de holle steel en wit sap dat je bij paardenbloem vindt.
VARIA
Paardenbloem heeft een penwortel die door druk van bovenuit groeit, vandaar misschien de naam?
In de vroege 20ste eeuw probeerde men van paardenbloem rubber te maken in de Sovjet-Unie, het rendement was echter te laag.
In de Nederlandse spelling is er een regel naar de paardenbloem genoemd, met de betrekking tot de befaamde tussenletter ‘n’. De spelling ‘paardebloem’ is namelijk ook aanvaard.
Deze plant is een zeer belangrijke waardplant voor bijen, pluk dus nooit alles wat je vind. Het is een enorm belangrijke bron van nectar en pollen.
RECEPTEN
Salade met Paardenbloemblad
Een salade maken van paardenbloem lijkt op het eerst zicht gemakkelijk, maar het is vooral de juiste bladeren plukken die de salade eetbaar zal maken, want oudere bladeren worden al snel te bitter. De mildste smaken vind je dan ook in de lente, en nog meer als ze onder een molshoop hebben gelegen, dan zijn de bladeren ietwat gebleekt. Pluk ze vooral voor de bloei, want vanaf bloemen tevoorschijn komen, worden ze al helemaal bitter! Ik vind het altijd leuk om een combinatie te maken met verschillende wilde eetbare planten of met gecultiveerde planten, zodat het niet enkel paardenbloemblad smaak is, wat toch vrij bitter is na enkele blaadjes.
Confituur met bloemen van de paardenbloem
Ingrediënten
50-tal bloemen
takje (citroen)thijm
citroen- of appelsien zeste
(confituur)suiker
op 1 hoeveelheid water, 1 hoeveelheid suiker
Het recept
pluk een 50-tal bloemen, zonder dat de bijtjes het zullen merken (probeer een plek te vinden met heeeel veel bloemen).
aan de onderkant van de bloemen, heb je een groen deeltje. Dat mag je scheiden van het geel, zodanig dat je nog enkel gele delen van de bloem overhoudt. Het groen smaakt immers bitter, en dat willen we niet in onze confituur!
laat de bloemen gedurende een kwartiertje op een lauw vuur trekken en zeef het geheel. Kijk op voorhand hoeveel potjes je wil vullen met confituur, en meet af hoeveel water je toevoegt.
optioneel: voeg een takje (citoen) thijm toe.
optioneel: voeg een beetje citroen zeste of appelsien zeste toe voor extra smaak.
het water ziet er nu gelig gekleurd uit. Verwijder de bloemen en breng het water deze keer aan de kook en los (confituur)suiker in op. Op 1 hoeveelheid vocht, voeg je 1 hoeveelheid suiker toe.
goed roeren, tot als de suiker helemaal opgelost is en het geheel stevig begint te plakken.
Vul je (gesteriliseerde) confituurpotjes, draai het deksel om en zet op zijn kop.
Gebruik na het afkoelen op je boterham of desserts
Paardenbloem, mocktails en cocktails
pluk een 50-tal bloemen, zonder dat de bijtjes het zullen merken ( probeer een plek te vinden met heeeel veel bloemen).
aan de onderkant van de bloemen, heb je een groen deeltje. Dat mag je scheiden van het geel, zodanig dat je nog enkel gele delen van de bloem overhoudt. Het groen smaakt immers bitter, en dat willen we niet in onze confituur!
laat de bloemen gedurende een kwartiertje op een lauw vuur trekken en zeef het geheel.
voeg nu suiker aan toe tot maximum een half deel suiker, op een heel deel vocht. Bij een half deel suiker krijg je een siroop, wat handig is om een verdere mocktail of cocktail te maken.
bij een traditionele gin tonic, kan je enkele lepels siroop gaan toevoegen.
aan een verfrissende tonic, kan je perfect enkele lepels siroop toevoegen.
komkommer bij beide is altijd zeer lekker, en kan je ook vervangen door de wilde plant “moerasspirea” wiens blaadjes lichtjes naar komkommer smaken.
voeg op het einde een bloemetje toe om te laten zien dat er paardenbloem in zit!
santé!
Geblancheerde bladeren, gebakken in olijfolie & citroen
Dit is een van mijn lievelingsgerechten met paardenbloem, die ik heb geleerd in Israel. Het oorspronkelijk recept wordt niet met de paardenbloembladeren, maar met wilde chicoreibladeren gemaakt, maar paardenbloembladeren hebben zo goed als exact dezelfde smaak en textuur.
Ingrediënten
zak vol paardenbloembladeren
ajuin
olijfolie
citroen, peperen zout
Het recept
pluk een zak vol jonge paardenbloembladeren
was deze voldoende, aan de onderkant van de blaadjes hangt vaak nog wat aarde.
verwarm een kookpot met water tot aan het kookpunt komt en voeg alle bladeren toe
zet het vuur af en laat de bladeren in het hete water gedurende 5 minuten trekken
de bitterheid komt in het water terecht, waardoor de bladeren veel zachter van smaak worden.
eens de blaadjes niet al te bitter meer smaken, zeef je ze er allemaal uit, houd eventueel het warme water over, hier kan je nog een infusie van drinken.
pers de bladeren goed uit, zodat er geen vocht meer in zit en je een bolletje paardenbloemblaajes krijgt
Snij de paardenbloembladeren nu in kleine stukken
Snij een ajuin in kleine stukjes en voeg toe aan een pan met olijfolie die op een heel laag vuur staat.
Laat de ajuin enkele minuten fruiten
voeg paardembloembladeren toe en laat deze even mee aanstoven
voeg zout en peper toe
pers een halve citroen uit op het geheel
Serveer als side dish bij gebakken patatjes,..
Smakelijk!
Paardenbloem kappertjes
Een gerecht van wildplukker Natalie Schrauwen van ELDER lab uit haar nieuwe boek ‘lentekruiden’, volg haar op Instagram voor dagelijkse updates over haar activiteiten.
Ingrediënten
1 deel paardenbloemknopjes
2 delen grof zeezout
Het recept
Duik ‘smorgens vroeg met een emmer een onbespoten weide in- voor de paardenbloemhoodjes zich hebben geopend- en oogst de jongste, meest gesloten knopjes. Spoel de knopjes, verwijder de stelen en dep droog.
Wissel lagen zeezout en paardenbloemknoppen in een bokaal, en let daarbij op dat er genoeg zout rond de knoppen is. Dek af met een handdoek en laat je bokaal op het aanrecht staan. Het zout zal door de osmose vocht uit de knoppen trekken, giet dit elke dag even af door de handdoek, na ongeveer een week, als er minder vocht uit de knoppen komt, kan je de bokaal sluiten en wegzetten bij kamertemperatuur. De kappertjes zijn zo een jaar houdbaar.
Spoel of week voor gebruik, tenzij je de kappertjes aan een gerecht toevoegt in plaats van zout.
Paardenbloem ramen met steelnoedels
Een gerecht van wildplukker Natalie Schrauwen van ELDER lab uit haar nieuwe boek ‘lentekruiden’, volg haar op Instagram voor dagelijkse updates over haar activiteiten.
Ingrediënten
paardenbloemstelen
2 uien
verse laurierbladeren
2 stukken kombu
2l water
1 hand gedroogd eekhoorntjesbrood
4 el miso
1 el sojasaus
2tl geroosterde sesamolie
4 lenteuien
1 handvol versgeplukt groen zoals waterkers, molsla (paardenbloemblad),..
Het recept
Pluk een grote bussel uitgebloeide paardenbloemen met lange stelen en ontdoe ze van de hoofdjes. Splijt in vier en laat een uur weken in koud water. Breng een pan gezouten water aan de kook en laat de stelen er 5 minuten in trekken. Giet af en spoel na met koud water.
Snipper de uien fijn en laat ze meteen schepje zout en wat olijfolie glazig worden op middelhoog vuur. Voeg er de kombu, gedroogde paddenstoelen en tomaten, laurier en 2 liter water aan toe en laat een tijd sudderen. (Bouillon houdt van geduld).
Breng een klein pannetje water aan de kook en laat er de eieren op kamertemperatuur 5 minuten in meedansen, Leg ze daarna in een kom met ijskoud water.
Klop de miso, sojasaus en sesamolie met een beetje bouillon los in een soekom. Zeef de Bouillon, verwarm deze weer (niet te heet als je nog levende miso wil) en voeg de smaakmakers en de waterkers toe.
Dresseer vier grote kommen met de paardenbloemnoedels, wildpluk, gesnipperde lenteui, sesamzaad, de in twee gesneden eieren, en overgiet met de warme bouillon.
