Vergiftiging door wildpluk. Gevaren bij Wildplukken.
 

Giftige planten

Mijn eigen ervaring is dat er bijzonder weinig giftige en al zeker geen dodelijke planten zijn. Toch is het essentieel om de eetbare van de niet eetbare te onderscheiden. De beste manier om te weten wat je kan eten, is waarschijnlijk om de giftige planten aan het begin van je studie te leren, zodat je weet hoe een giftige plant er mogelijks zou kunnen uitzien.

Allergische reacties, en zwangerschap

Zoals bij gecultiveerd eten, komen ook hoogst uitzonderlijke allergieën voor bij het eten van wilde planten. Je kan dus stellen dat je best met een kleine hoeveelheid begint om dan hapsgewijs verder te gaan.

Persoonlijk heb ik dit nog nooit meegemaakt dat iemand een allergische reactie had.

Allergie en dermatitis door in aanraking te komen van een bepaalde plant is wel eerder mogelijk, voornamelijk door de Sesquiterpene lactonen, die in heel veel planten voorkomen, en voornamelijk in de Asteracea, of madeliefjesfamilie.

Bij zwangerschap raadpleeg je steeds altijd een dokter. Verschillende wilde planten hebben volgens de volksgeneeskunde en moderne fytotherapie( Aborterende) effecten.

Eten van wilde planten voor mensen met een specifieke ziekte

Mensen met een specifieke pathologie of chronische ziekte raadplegen best steeds een dokter voor het eten van wilde planten.

Ontwikkeling van giftige stoffen doorheen het jaar

Een ander iets belangrijks is dat je van sommige planten moet weten wanneer je ze mag plukken, want sommige planten ontwikkelen giftige stoffen naarmate ze groeien. Zo kan je bijvoorbeeld speenkruid in de late winter eten, maar wanneer de bloem begint te groeien ontwikkelt het aantal Protoanemonine in de plant, wat giftig is voor de mens.

Bereidingswijze van wilde planten om stoffen onschadelijk te maken

Ook het bereiden van eten kan van groot belang zijn om potentieel gevaarlijke stoffen onschadelijk te maken. Een voorbeeld hierbij is bijvoorbeeld vlierbessen, die blauwzuur bevatten, wat in grote hoeveelheden potentieel schadelijk kan zijn. Blauwzuur onttrekt namelijk zuurstof uit het bloed.

Het moment van de pluk is ook belangrijk

Het moment van plukken kan ook een essentieel tool zijn. Na een goede nacht vorst in de herfst zijn bijvoorbeeld sleedoornbessen onschadelijk doordat bij vorst het potentieel giftige blauwzuur onschadelijk gemaakt worden. Voor het vriezen is de bes trouwens oneetbaar.

Welk deel van de plant, sommige delen eetbaar, sommige delen giftig

Sommige planten kan je als eetbaar omschrijven, maar hebben ook giftige delen. Zo hebben in gecultiveerde soorten aardappelen, tomaten en aubergines eetbare vruchten en knollen, toch is het groene deel ontzettend giftig. Zo ook bij wilde planten. Soms zijn de vruchten giftig, maar de bladeren niet. Zijn de zaden giftig, maar de vruchten niet. 

Een voorbeeld hiervan is de bes van de taxus, waarbij zowel het blad als zaad ontzettend giftig zijn, maar de vrucht niet.

Wortels zoeken in de herfst en winter

Het zoeken van wortels in de winter is niet altijd even evident. Buiten het feit dat het vaak een moeizaam werk is door het opgraven en kuisen van de wortel, is het identificeren van de plant van groot belang. Als je op zoek gaat naar wortels, moet je altijd honderd procent zeker zijn van je stuk. 
Giftig vs eetbaar. 

“In all things there is a poison, and there is nothing without a poison. It depends only upon the dose whether a poison is a poison or not”- Paracelsus

Met dit zegt Paracelsus, dat gif eigenlijk niet bestaat, maar dat het enkel afhangt van de dosis, wat trouwens de grondslag is van de homeopathie.

De lijn is inderdaad vaak moeilijk te leggen omdat vele inhoudsstoffen in lage dosissen perfect eetbaar en voordelig zijn voor het lichaam, en in grote dosissen dan weer helemaal niet. Ook het bewaren en de bereidingswijze spelen hierin een rol. Dit geldt evengoed voor de gecultiveerde soorten.

Vele bonen als Soya en rode bonen bezitten in hun gedroogde vorm toxische lectine die bij het minstens koken van 30 minuten worden geneutraliseerd.

Vele zaden van pitfruit, als peren en appels bevatten Blauwzuurglycosiden, een stof die de plant gebruikt om zijn nakomelingen te garanderen.

Maar acute vergiftiging en vergiftiging door het consumeren op lange termijn zijn dus wel zaken waar rekening mee moet gehouden worden. Hierover onderaan.

Bitter als indicator van giftig

Bitter is een smaak die je vaak gaat terugvinden in wilde eetbare planten. Alhoewel giftige planten vaak bitter zijn, is bitter dat zeker niet altijd, in tegendeel. Veel van de heilzame stoffen of fytonutriënten die terug te vinden zijn in wilde en gecultiveerde planten zijn bitter. 

Maar ben je dus niet zeker, dan kan je best bij een eerste ervaring van bitter de plant uit je mond verwijderen en deze goed uitspoelen.

Vergiftiging door contaminatie

Alhoewel de natuur ons goed gezind is, met het geven van al deze wilde eetbare planten, moet je soms toch opletten voor mogelijke gevaren en contaminaties.

Teken, zijn kleine spinachtigen die op het eerste zicht zo goed als onzichtbaar zijn. Loop je doorheen de bossen, vooral naar de zomer toe, is de kans groot dat je met een of meerdere teken naar huis komt. Maar geen schrik, Deze kan je zelfs zonder enig hulpmiddel in de komende uren na de vestiging mits enige draaikunst zonder enig probleem verwijderen. Het is dus belangrijk, dat je na elke wandeling in de avond een kleine body check uitvoert om te voorkomen dat je een mogelijke infectie van Lyme zou krijgen, een infectie die een 10 procent van de teken met zich meedraagt. Voor meer informatie over teken kan je verschillende websites op google raadplegen.

Vervuiling door uitwerpselen

De vossenlintworm, een parasiet die kan voorkomen in de darmen en dus uitwerpselen van de vos, kan een ernstige ziekte veroorzaken. Bij de uitwerpselen worden eitjes gelegd die wanneer ingenomen “Alveolaire echinococcose”, een uiterst zeldzame, maar toch ernstige ziekte, waarbij in de lever een larve van de lintworm kan uitgroeien tot een cyste. Zonder behandeling wordt stilaan het hele orgaan vernietigd.

De kans op een besmetting is echter uiterst klein, en in geen gevallen onder mezelf en collega’s heb ik al vernomen van een dergelijk incident.

Volgens “natuurpunt” werd de vossenlintworm in Belgie voor het eerst geregistreerd in 1991. Met 2 procent van de vossen die besmet zijn in Vlaanderen, is een mogelijke besmetting redelijk klein. Bovendien werden er vanaf begin van de telling tot 2011, 13 besmettingen vastgesteld.

De algemene richtlijnen, zijn het onschadelijk maken door minimum 5 minuten te verwarmen op 60 graden of meer en om niet te plukken onder de 70 centimeter.

Door mens veroorzaakte contaminaties

Maar vooral door de mens veroorzaakte contaminaties zijn belangrijk om in acht te nemen.

Vaak moeilijk om te weten, kan je best plaatsen als oude fabrieken, niet biologische landbouw gebieden en treinsporen ( Herbiciden, pesticiden,…), drukke wegen en dergelijke vermijden.
Hier kunnen namelijk zware metalen (of andere stoffen) voorkomen die door de plant worden opgenomen. Verschillende planten worden immers gebruikt om dergelijke vervuilde plaatsen te zuiveren van zware metalen, een proces dat fytoremediatie heet.

Welke (eetbare) planten er specifiek welke stoffen opnemen is voor mij nog onduidelijk. Netels en Melde worden vermeld in Miles Irving’s Forager Handboek.

Maar ook vele potentieel gevaarlijke stoffen worden niet opgenomen, die bij het wassen van de plant verwijderd worden, aldus UC Berkeley onderzoekers Philip Stark en Tom Carlson.

Je zoekt dus best plaatsen waar geen vervuiling is, en zeker wassen op plaatsen waar het mogelijk wel vervuild is. 

Lijst met veel voorkomende giftige en gevaarlijke planten

Accuut Giftig inwendig

• Lelietje van dalen, giftig, kan vergist worden met daslook, waar het kan tussen groeien
• Aronskelk, giftig, kan worden vergist worden met daslook, waar het vaak tussen groeit.
• Boterbloem, blauwe monnikskap niet eetbaar
• Sint jacobs kruiskruid, Paarden blijken ervan dood te vallen
• Wolfskers, nog nooit in het wild tegengekomen. Zoete bessen, maar vanaf 10 tal bessen fatale afwending.
• Taxus, blad en zaad giftig
• Clematis, bosrank, jonge scheuten blijkbaar eetbaar, oudere scheuten uiterst giftig.
• Vingerhoedskruid, Uiterst gevaarlijk en dodelijk, vaak vergist met sleutelbloem, smeerwortel
• Wolfsmelk, Giftig
• Maretak, bes is giftig.
• Wortelfamilie, Schermbloemigen in het algemeen heel waakzaam zijn. 

Accuut Gevaarlijk uitwendig, fototoxisch/sensitief. 

Sommige planten zijn fototoxisch, dit wil zeggen dat wanneer bepaalde stoffen ( furocoumarines) zich aan de huid gaan vestigen, er een irritatie ontstaat die dermatitis en blaren kan veroorzaken . Deze wordt veroorzaakt door de furocoumarine die in contact komt met de zon.

De meest ernstige voorbeelden zijn de Grote berenklauw, die al heel wat verveling heeft veroorzaakt bij jeugdbewegingen en honden. Deze grote invasieve plant, baant zijn weg langst rivieren, verlaten gronden, autostrades en meer.

Dit is zeker niet te vergissen met de kleine berenklauw, waar echter ook wel moet voor worden opgepast om niet op zonnige dagen te gaan plukken. Dit fenomeen kan je trouwens terug vinden in heel deze schermbloemige familie waaronder ook pastinaken vallen.

In Geval van vergiftiging, raadpleeg steeds een arts, vergiftiging kan fataal aflopen.

Vergiftiging Bij slecht drogen

In de theorie wordt bij de (melilotusfamilie) gewaarschuwd bij het drogen van de plant. Deze bevatten ook coumarinen, die wanneer slecht gedroogd door bacteriën kunnen worden omgezet naar Dicoumarol , een stof die alhoewel interessant gevonden wordt door de moderne fytotherapie, niet geschikt is in grote hoeveelheden voor de consumptie voor de mens.

Andere mogelijke specifieke stoffen om voor op te letten planten: 

Pyrolizidinealkaloiden, zijn stoffen terug te vinden in de familie Asteracea waaronder Klein hoefblad, groot hoefblad en Boraginaceae, waaronder Bernagie, smeerwortel. (Ook andere families leguminose, apocynaceae, ranunculaceae en scrophulaceae)

Niet alle vormen van Pyrolizidinealkaloiden zijn toxisch. Deze die dat wel zijn veroorzaken schade aan de lever.

Leverschade of cirrose werd bij proefdieren vastgesteld bij langdurige inname.

Thujone, zijn stoffen die onder andere zijn terug te vinden in salie, boerenwormkruid en sommige soorten duizendblad. Hoge dosissen kunnen hoofdpijn veroorzaken. Kan een stimuliatie in het centraalzenuwstelsel en epilepsie veroorzaken.

Oxaalzuur, is een stof die voorkomt in onder andere zuringsoorten. Hier wordt aangeraden enkel in kleine dosissen te consumeren,  want het verminderd de opnamemogelijkheid  van calcium. Zeker af te raden bij Nier-aandoeningen.

Planten die looistoffen of Taninnen bevatten kunnen de opname vaan spoorelementen en vitamine b verhinderen. Bindt ook samen met eiwitten.

Planten die saponinen bevatten, zijn maag irriterende stoffen en kunnen reflux en overgeven veroorzaken bij gevoelige individuen.

Planten die Mosterdolieglycosiden bevatten, De brandende sensatie is echt en kan een irriterend effect hebben op de maag. 

Planten die bitter bevatten, kunnen in hoge dosissen neiging tot braken geven en al zeker in vloeibare vorm.

…